तिब्बती बौद्धधर्ममा नेपालको महत्व

साभार boston.com

नीङ्मापा, काग्युपा, साक्यपा, गेलुगपा यी सबैका संस्थापक लामाहरू जीवनको कुनै न कुनै चरणमा फर्पिङमा आएर तपश्या गरेका थिए । त्यसैले तिब्बतीहरू वर्षामा फर्पिङ आएर तपश्या गर्थे । जाडोमा बौधगया जान्थे । उनीहरूको ट्रान्जिट प्वाईण्ट नेपाल थियो । यो क्रम चौधौं शताब्दी सम्म चल्यो । त्यो समय सम्म उनीहरूले नेपाली सिद्धहरूबाट सिकेका ज्ञानलाई तिब्बती भाषामा अनुवाद गरे । बौद्धधर्मका पुस्तकहरू तिब्बती भाषामा अनुवाद गरे । पुस्तक छाप्ने नौलो कला विकास गरे । उनीहरू काठमा खोपेर पुस्तकलाई कागज वा कपडामा छाप्न योग्य बनाएर राख्थे । त्यसरी छापिएका पुस्तकहरूलाई लद्दाख, भुटान, मंगोलिया, नेपालका हिमाली गाउँहरू सम्म पुर्याए । 

यसरी भारतको नारोपाले दिएको ज्ञान नेपाली फर्थिङपाबाट तिब्बती मार्पा सम्म पुग्यो र तिब्बत भरी फैलियो । अहिले हिमाली क्षेत्रमा प्रचलित बौद्धधर्म भनेको आठौं नवौं शताब्दीमा उत्तरी भारतमा अभ्यास गरिएको बौद्धधर्म हो । सातौं, आठौं शताब्दीको उत्तर भारत हेर्ने हो भने काठमाण्डु हेरे हुन्छ भनेर सिल्भाँ लेभीले आफ्नो पुस्तक ‘ल नेपाल’मा भन्नुभएको छ । 

(जुलाई २३, २०१३, टूरगान कार्यालय, कमलादीमा सम्पन्न कक्षामा श्री पूण्य प्रसाद पराजुली ज्युले दिनुभएको प्रवचनमा आधारित)